Zacznijmy od najprostszego.
Równanie pierwszego stopnia (liniowe)
![Rendered by QuickLaTeX.com ax+b=0,](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-0ce8c127e81020e63d9c964f6e48a09c_l3.png)
gdzie
![Rendered by QuickLaTeX.com a,b \in \RR](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-f0fd219b8a250f086bc95fdc29373278_l3.png)
oraz
![Rendered by QuickLaTeX.com a \neq 0](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-cb679d7ac5d701c6db12e4b91552c990_l3.png)
Filozofii to tu nie ma
Równanie drugiego stopnia (kwadratowe)
![Rendered by QuickLaTeX.com ax^{2}+bx+c=0](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-47a95f2efab484520f4b0eea6abc5d5d_l3.png)
gdzie
![Rendered by QuickLaTeX.com a,b,c \in \RR](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-191401c3a1bf713fe92f55a751f1f2f0_l3.png)
oraz
![Rendered by QuickLaTeX.com a \neq 0](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-cb679d7ac5d701c6db12e4b91552c990_l3.png)
są dwa rozwiązania
![Rendered by QuickLaTeX.com x_{1}=\frac{-b-\sqrt{\Delta}}{2a} \\ x_{2}=\frac{-b+\sqrt{\Delta}}{2a}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-a46073fb01ea0d5941e0669fbaa7a4fe_l3.png)
gdzie
Równanie trzeciego stopnia (sześcienne)
tu nie będzie już tak łatwo
![Rendered by QuickLaTeX.com ax^{3}+bx^{2}+cx+d=0, \qquad \mbox{ gdzie a,b,c,d\in \RR}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-d4016daf361df9d878b531410b53aa74_l3.png)
gdzie
![Rendered by QuickLaTeX.com a \neq 0](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-52ef1ee0c4465ba751c3c92145a8072b_l3.png)
, bo jeśli
![Rendered by QuickLaTeX.com a=0](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-04460bc8d2017d63930f5330046bbfc9_l3.png)
to nie jest to równanie sześcienne.
Najpierw podzielmy przez
, aby mieć
przy najwyższej potędze niewiadomej.
![Rendered by QuickLaTeX.com x^{3}+\frac{b}{a}x^{2}+\frac{c}{a}x+\frac{d}{a}=0](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-8ef1227f3152e32fc15d92c6b8d16abf_l3.png)
Zauważmy, iż równanie można sprowadza się do równania postaci, w której nie ma składnika z niewiadomą w kwadracie
![Rendered by QuickLaTeX.com x^{2}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-eec36b00ca70e088840e68d755da3c4b_l3.png)
. Wystarczy podstawić za niewiadomą
![Rendered by QuickLaTeX.com x = y-\frac{b}{3a}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-27964e5b33bc6a311a0837651962ab4c_l3.png)
nową niewiadomą
![Rendered by QuickLaTeX.com y](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-069f8c1e6a2603a72598847725113429_l3.png)
.
![Rendered by QuickLaTeX.com \frac{c}{a}x = \frac{c}{a}y - \frac{bc}{3a^2}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-9ed9e9210a37a11c46dda90993b3b6b6_l3.png)
łącząc i grupując ze względu na potęgi
![Rendered by QuickLaTeX.com y](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-069f8c1e6a2603a72598847725113429_l3.png)
otrzymamy:
![Rendered by QuickLaTeX.com y^{3}+py+q=0](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-f6cd85ac64334fba8c0b15a505596618_l3.png)
gdzie:
Mamy teraz do rozpatrzenia prostsze równanie 3 stopnia w postaci kanonicznej, z niewiadomą
.
![Rendered by QuickLaTeX.com y^3+py+q=0](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-08c0a49661698b8b01790d5f872bf335_l3.png)
Nikt nie zabronić tej niewiadomej przedstawić w postaci sumy dwóch innych niewiadomych wielkości.
![Rendered by QuickLaTeX.com y = u + v](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-4381d45c5330a8a6f7b27d8f6adb182a_l3.png)
Wówczas
![Rendered by QuickLaTeX.com y^3](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-f969544828ec7da4f868b0fc2905d665_l3.png)
jest równe
![Rendered by QuickLaTeX.com y^3 = 3uvy +u^3+v^3](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-3887c50902a3c8e831951239bec2cbf7_l3.png)
Przekształcając równanie mamy
![Rendered by QuickLaTeX.com y^3 - 3uvy -u^3-v^3=0](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-6b4dfb563db3f44972fc3d4be03a1147_l3.png)
Równanie to ma taką samą postać jak nasze wejściowe kanoniczne, czyli
![Rendered by QuickLaTeX.com y^3+py+q=0](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-08c0a49661698b8b01790d5f872bf335_l3.png)
Można zatem utożsamić te równania ze sobą, a co za tym idzie wielkości
![Rendered by QuickLaTeX.com u](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-34e511abb35ebb48ccd53e112069f052_l3.png)
i
![Rendered by QuickLaTeX.com v](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-1b11c11ab925920cbd033a6125fa4d33_l3.png)
z danymi współczynnikami
![Rendered by QuickLaTeX.com p](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-07ad760a47d172c4592f5b95940b2ab0_l3.png)
i
![Rendered by QuickLaTeX.com q](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-bb55c9ed4bdcf5bac2a940ae6c4c7d35_l3.png)
.
Po co to robimy, bo
i
jest znane, ponieważ są zdeterminowane przez
, które znamy. Natomiast kombinacja
i
to jest nasza niewiadomą, którą chcemy znaleźć, więc naszym celem jest “tylko” wyrazić
i
od tych znanych wielkości.
Co sprowadza się do układu równań.
![Rendered by QuickLaTeX.com \begin{cases} p = -3uv \\ q = -u^3-v^3 \end{cases}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-244f8084091162fd37cb3bc513a9008e_l3.png)
Z pierwszego równania mamy ![Rendered by QuickLaTeX.com \boxed{u=\frac{-p}{3v}} \qquad \mbox{ tak na marginesie } v \neq 0](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-44b9f73fbace4de585ff09223226b751_l3.png)
Wstawiamy do drugiego równania. ![Rendered by QuickLaTeX.com q = -\left( -\frac{p^3}{3^3v^3}+v^3 \right)](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-55e8eee21975d8e099fdbc8a71ce5422_l3.png)
Mnożąc obustronnie przez ![Rendered by QuickLaTeX.com v^3](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-5ae2462876f18a18f8a05ac617d75678_l3.png)
mamy równianie trikwadratowe, które sprowadzamy do równania kwadratowego poprzez podstawienie
Przez to, że
jest nieznane to teraz nową nieznaną jest ![Rendered by QuickLaTeX.com z](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-55c52bc28488a791c8c41a8e2fe9eb5f_l3.png)
Zagadnienie sprawdziliśmy do równania kwadratowego postaci
![Rendered by QuickLaTeX.com \Delta=q^2+4\frac{p^3}{3^3}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-91a51847e2db8181384b7c5b146fe2c8_l3.png)
Teraz bardzo ważne z delty będziemy liczyć pierwiastek, więc musimy
![Rendered by QuickLaTeX.com z= \frac{-q \pm \sqrt{\Delta}}{2}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-9bc95e0e5f9db2b0f7d9f7beb977ee8b_l3.png)
Skoro znamy
![Rendered by QuickLaTeX.com z](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-55c52bc28488a791c8c41a8e2fe9eb5f_l3.png)
, to chcemy wrócić do
![Rendered by QuickLaTeX.com v](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-1b11c11ab925920cbd033a6125fa4d33_l3.png)
.
![Rendered by QuickLaTeX.com v^3 = \frac{-q \pm \sqrt{\Delta}}{2}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-783d3da3ffc67c0f7fe980025db8d3b5_l3.png)
TERAZ UWAGA
Mamy niewiadomą w 3 potędze która jest równa liczbie rzeczywistej. Mamy więc 1 rozwiązanie rzeczywiste i 2 zespolone. Z pierwszym nie ma problemu, bo wystarczy tylko
![Rendered by QuickLaTeX.com v = \sqrt[3]{ \frac{-q \pm \sqrt{\Delta}}{2}}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-bb815576e4c1ea222f0f632d127b95bf_l3.png)
. Natomiast aby znaleźć pozostałe to dobrze wykorzystać pierwiastki z jedynki.
Przypominamy, że jeśli mamy równanie
to
![Rendered by QuickLaTeX.com x_0 =1 \qquad \vee \qquad x_1 = \frac{-1-\sqrt{3}i}{2}=\alpha_1 \qquad \vee \qquad x_2 = \frac{-1-\sqrt{3}i}{2}=\alpha_2,](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-cf04259bd26f9f2051b712a163d4a5e7_l3.png)
gdzie
![Rendered by QuickLaTeX.com i](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-5d90d04992a12e2710c6baaba1061f48_l3.png)
jest jednostką urojoną także, że
![Rendered by QuickLaTeX.com i^2 = -1](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-950d5ca49f385485202ed3088d966fb8_l3.png)
. Ile
![Rendered by QuickLaTeX.com i](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-5d90d04992a12e2710c6baaba1061f48_l3.png)
jest równe? To jest dobre pytanie i od razu zaznaczam.
![Rendered by QuickLaTeX.com \[\R{i \neq \sqrt{-1} },\]](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-ea3f72545f99dd02ad67f3c92bc4028e_l3.png)
choć wiele osób tak uczy to jest to jawne nadużycie. Czym wówczas były by 3 różne jednostki urojone w kwaternionach, gdzie każda jest inna, oraz kwadrat każdej daje
. Zostawmy to, jednak bo to inny temat i wróćmy do zadania.
Warto przy tym zdać sobie sprawę z
![Rendered by QuickLaTeX.com x_1^3=1,](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-1a62a707573d7c04afd4556b5dddf24b_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com x_2^3=1,](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-25f0aa5d05fb68514cbc51a9fd8deff2_l3.png)
oraz
jaki i
![Rendered by QuickLaTeX.com x_2^2=x_1](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-550982e2997a246586e5388c6d9580c6_l3.png)
Takie to ciekawe liczby, choć nie rzeczywiste to bardzo przydatne.
Wykorzystujac ten fakt łatwo rozwiąząć np. ![Rendered by QuickLaTeX.com x^3 = -17](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-54f28a710bc54092ace1ba1f21546085_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com x^3 = 1\cdot(-17)](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-1e503a806cd08381cb982206926362d1_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com x_0 = \sqrt[3]{1}\sqrt[3]{17} = 1\cdot \sqrt[3]{17} = \sqrt[3]{17}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-61cd5d520108bd17aea94b655d05edf0_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com x_1 = \frac{-1-\sqrt{3}i}{2} \cdot \sqrt[3]{17}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-7dad579fa1ea39ecfb58273834e66a98_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com x_2 = \frac{-1+\sqrt{3}i}{2} \cdot \sqrt[3]{17}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-43c482362eda80cf709b6c52cf3ef558_l3.png)
Kończąc dygresję, u nas będzie.
![Rendered by QuickLaTeX.com v_1 = v = \sqrt[3]{ \frac{-q \pm \sqrt{\Delta}}{2}}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-4c2d1c35f0ea2b66fb7f1e8bd1d69919_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com v_2 = \alpha_1 v_1= \frac{1}{\alpha_2}v_1](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-16efe33d7948ade0b6ff11ea1ebf8f5d_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com v_3 = \alpha_2 v_1= \frac{1}{\alpha_1}v_1](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-c7023fc1f331abfdd9c70dea59bc7d9c_l3.png)
Gdy znamy
to wracamy do
. Wyznaczyliśmy wcześniej, że ![Rendered by QuickLaTeX.com \boxed{u = \frac{-p}{3v}}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-dc6c716743cd52a11abaf75570f34a2c_l3.png)
Zobaczmy ile wynosi ![Rendered by QuickLaTeX.com \frac{1}{v_1}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-721b85d720e0e7c3566b70d73c391030_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com \frac{1}{v_1} = \sqrt[3]{\frac{-2}{q\R{\mp} \sqrt{\Delta}}}=\sqrt[3]{\frac{-2(q\pm \sqrt{\Delta})}{q^2-\Delta}}= \sqrt[3]{\frac{q\pm \sqrt{\Delta}}{2 \frac{p^3}{3^3}}}=\frac{3}{p}\sqrt[3]{\frac{-q\R{\mp} \sqrt{\Delta}}{2}}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-a9fb080d45947c9a90eada60d0e53698_l3.png)
Wymiemy ile teraz wynosi ![Rendered by QuickLaTeX.com u = \frac{-p}{3v}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-7c984759c50f7f1e918c0e389a83f8f5_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com u_1 = \sqrt[3]{ \frac{-q \R{\mp} \sqrt{\Delta}}{2}}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-3ad35f48125ba8668d42e046ba305215_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com u_2 = \alpha_1 u_1= \frac{1}{\alpha_2}u_1](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-c13835ac81339d135643cc476ff39b64_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com u_3 = \alpha_2 u_1= \frac{1}{\alpha_1}u_1](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-1f86ea00a0dbfae7f16f66d6c71a36cf_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com y = v+u](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-79a6256d1f863e5858c99d4bbf3898cf_l3.png)
Puki co wydawać by się mogło że mamy 6 potencialnych rozwiązań bo jeszcze dowolność znaku
. Jednak okazuje się, że rozwiązań może być co najwyżej 3, bo
![Rendered by QuickLaTeX.com y_1 = \sqrt[3]{ -\frac{q}{2} \R{\pm} \sqrt{\frac{q^2}{4}+\frac{p^3}{27} }} + \sqrt[3]{ -\frac{q}{2} \R{\mp} \sqrt{\frac{q^2}{4}+\frac{p^3}{27} }}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-77028c471831154b8bf239ca6652066e_l3.png)
oznacza
![Rendered by QuickLaTeX.com y_1 = \sqrt[3]{ -\frac{q}{2} \R{+} \sqrt{\frac{q^2}{4}+\frac{p^3}{27} }} + \sqrt[3]{ -\frac{q}{2} \R{-} \sqrt{\frac{q^2}{4}+\frac{p^3}{27} }}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-d59ed2565c3503e381306e230d227176_l3.png)
lub
![Rendered by QuickLaTeX.com y_1 = \sqrt[3]{ -\frac{q}{2} \R{-} \sqrt{\frac{q^2}{4}+\frac{p^3}{27} }} + \sqrt[3]{ -\frac{q}{2} \R{+} \sqrt{\frac{q^2}{4}+\frac{p^3}{27} }}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-0b75397f828173191c336e4b510fba7d_l3.png)
a to jest to samo.
Mamy zatem końcowe wzory dla przypadku ![Rendered by QuickLaTeX.com \R{\Delta \geq 0 }](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-7e0c0aaee16fd544d6c24e395059234f_l3.png)
————————————————————————–
![Rendered by QuickLaTeX.com y=x+\frac{b}{3a}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-a14afb91bbc1ea3bc41ee133856bad43_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com p=\frac{c}{a}-\frac{b^{2}}{3a^{2}}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-a0c76483f77d2d05b38bb1d0ff3874af_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com q=\frac{2b^{3}}{27a^{3}}+\frac{d}{a}-\frac{bc}{3a^2}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-72c4f285902f5be166a742e733eb2f38_l3.png)
————————————————————————–
Warto się jeszcze zastanowić Czy
i
mogą być kiedyś rzeczywiste okazuje się, że jest to możliwe tylko, gdy
i wówczas
i będzie to podwójny rzeczywisty pierwiastek, i innej opcji nie ma.
Spójrzmy na ![Rendered by QuickLaTeX.com y_2](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-7d673f076ae7d8fe789f80a95a3935da_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com \G{y_2} = \frac{\G{-1}\R{-}\sqrt{3}i}{2} \cdot \sqrt[3]{ -\frac{q}{2} \R{+} \sqrt{\frac{q^2}{4}+\frac{p^3}{27} }} + \frac{\G{-1}\R{+}\sqrt{3}i}{2}\cdot \sqrt[3]{ -\frac{q}{2} \R{-} \sqrt{\frac{q^2}{4}+\frac{p^3}{27} }}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-4ae0dc26ea7cd7161e899eda9bdeb090_l3.png)
Aby cześć urojona się wyzerował to
,
a to jest możliwe tylko gdy ![Rendered by QuickLaTeX.com \Delta =0](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-86234bf7ce4bca6d7068e0a0de406b9b_l3.png)
Analogicznie dla
![Rendered by QuickLaTeX.com \G{y_3} = \frac{\G{-1}\R{+}\sqrt{3}i}{2} \cdot \sqrt[3]{ -\frac{q}{2} \R{+} \sqrt{\frac{q^2}{4}+\frac{p^3}{27} }} + \frac{\G{-1}\R{-}\sqrt{3}i}{2}\cdot \sqrt[3]{ -\frac{q}{2} \R{-} \sqrt{\frac{q^2}{4}+\frac{p^3}{27} }}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-ff07a3ec033550aa09c294891d34ebe5_l3.png)
wówczas
![Rendered by QuickLaTeX.com \boxed{y_1=y_2 = -\sqrt[3]{-\frac{q}{2}}}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-dfe70a705a2a572fb3c914027b86f7b8_l3.png)
Jeśli
![Rendered by QuickLaTeX.com q](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-bb55c9ed4bdcf5bac2a940ae6c4c7d35_l3.png)
jest równe
![Rendered by QuickLaTeX.com 0](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-2fb52a1159ad2fa67cd63d5206069c8c_l3.png)
to wówczas mamy potrójny pierwiastek
Przejdźmy do sytuacji, gdy
. Tutaj sprawa wygląda nieco inaczej.
Pierwszy wniosek na marginesie ![Rendered by QuickLaTeX.com \Delta < 0 \Rightarrow q^2+4\frac{p^3}{3^3}<0 \Rightarrow p<0](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-f6a6564aa211ab3770e8077c0f0eb306_l3.png)
Chcąc spierwiastkować liczbę ujemną musimy jej zmienić znak, aby była teraz dodatnia i można było ja spierwiastkować, a tę zmianę korygujemy przemnażając wynik przez
, wówczas:
![Rendered by QuickLaTeX.com z = \frac{-q \pm \sqrt{\R{-}\Delta}\R{i}}{2}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-43d55c8e27d973378885493a2ad6e1c4_l3.png)
Teraz mamy do spierwiastkowania
liczbę zespoloną, a nie rzeczywistą, więc “trick” z pierwiastkami z jedynki nie zadziała.
![Rendered by QuickLaTeX.com |z| = \sqrt{\frac{q^2}{4}+\frac{-\Delta}{4}}= \frac{\sqrt{q^2-q^2-4\cdot \frac{p^3}{3^3}}}{2} = \sqrt{\frac{-p^3}{3^3}}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-0d94429ea9c640e041986329aa441d45_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com \cos \varphi = -\frac{q}{2}\cdot \sqrt{\frac{3^3}{-p^3}}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-ed0c9c69c3ad97d41d29a278e722e093_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com \varphi = \operatorname{sqn}(\pm \frac{\sqrt{-\Delta}}{2})\arccos \left( \frac{-q}{2}\sqrt{\frac{3^3}{-p^3}} \right)](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-4b34a0766479ada24bc89a1b6223fd76_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com v_{0,1,2} = \sqrt[3]{\sqrt{\frac{-p^3}{3^3}}}\left[ \cos\left( \frac{\varphi+2k\pi}{3} \right) + i\sin\left( \frac{\varphi+2k\pi}{3} \right) \right] \qquad \mbox{ dla } k=0,1,2](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-76f4aafa59b09395b852b23154193ece_l3.png)
ponieważ
bo ![Rendered by QuickLaTeX.com a= \cos\beta, b = \sin\beta](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-7a0b0162733747b53c8ea1720ea5846f_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com u_{0,1,2} = \sqrt[3]{\sqrt{\frac{-p^3}{3^3}}}\left[ \cos\left( \frac{\varphi+2k\pi}{3} \right) \R{-} i\sin\left( \frac{\varphi+2k\pi}{3} \right) \right] \qquad \mbox{ dla } k=0,1,2](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-08921070deb74d131abab2d4441bcc2e_l3.png)
dodając
i
powstają końcowe wzory.
Warto spostrzec że znak kąta
nie ma znaczenia dla kosinusa, więc można pominąć
, ponieważ
, czyli w naszym przypadku
jaki i
Mamy zatem końcowe wzory dla przypadku ![Rendered by QuickLaTeX.com \R{\Delta < 0 }](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-c6f12fc0dd3216dab40a7240910b45f6_l3.png)
————————————————————
————————————————————-
Zauważ, że w tym wypadku wszystkie 3 rozwiązania są rzeczywiste![Rendered by QuickLaTeX.com \R{!}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-0523e3436b306c8e3271cffd96b4b2fc_l3.png)
Warto przekonać się, iż rozwiązaniem równania
jest
PODSUMOWANIE ALGORYTM DLA KOMPUTERA ROZWIĄZANIA OGÓLNEGO RÓWNANIA O WSPÓŁCZYNNIKACH RZECZYWISTYCH
Aby rozwiązać
![Rendered by QuickLaTeX.com ax^{3}+bx^{2}+cx+d=0, \qquad \mbox{ gdzie a,b,c,d\in \RR}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-d4016daf361df9d878b531410b53aa74_l3.png)
Obliczmy
![Rendered by QuickLaTeX.com p=\frac{c}{a}-\frac{b^{2}}{3a^{2}}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-a0c76483f77d2d05b38bb1d0ff3874af_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com q=\frac{2b^{3}}{27a^{3}}+\frac{d}{a}-\frac{bc}{3a^2}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-72c4f285902f5be166a742e733eb2f38_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com \Delta = q^2+\frac{4}{27}p^3](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-8e8ccc5a97c9ed7d91728da79b7b3de2_l3.png)
if
to
![Rendered by QuickLaTeX.com y_0 = \sqrt[3]{ -\frac{q}{2} \R{+} \frac{\sqrt{\Delta}}{2} }} + \sqrt[3]{ -\frac{q}{2} \R{-} \frac{\sqrt{\Delta}}{2} }}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-3668cb06d83f5484da5aa0e436474eb7_l3.png)
else if
UWAGA NA DOKŁADNOŚĆ KOMPUTEROWYCH OBLICZEŃ PORÓWNANIA Warto dla
lepiej badać
, które jest przemnożeniem delty przez
i korzystamy tu ze źródłowych danych ![Rendered by QuickLaTeX.com a,b,c,d](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-6631ddbb211b1c3be225935e40ebe6bc_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com y_0 = 2\sqrt[3]{ -\frac{q}{2} }}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-521252f17b43d27933cc832ad29c7301_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com y_{1,2} = \R{-}\sqrt[3]{ -\frac{q}{2}}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-46cb0bb8b5e34cd39f019bfd8b5d17ee_l3.png)
else if
to
słaby ze względu na nie dokładności numeryczne, może powodować dla kątów bliskich
i
, czyli gdy
zwielokrotnienie błędu niedokładności.
![Rendered by QuickLaTeX.com \varphi = \begin{cases} \arctg \frac{\sqrt{-\Delta}}{q} & \mbox{ dla } q<0 \\ \arctg \frac{\sqrt{-\Delta}}{q} + \pi & \mbox{ dla } q>0 \\ \frac{\pi}{2} & \mbox{ dla } q=0 \end{cases}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-c6a7828465ee79d6694530b2d092db6c_l3.png)
Uwaga na
bliskie zeru, wówczas lepiej użyć wzoru szarego na
. Ponadto jeśli
i
są bliskie
, a to ma miejsce przy dużym
to wówczas lepiej wzoru, bazującego na źródłowych danych
czyli po przekształceniu ![Rendered by QuickLaTeX.com \varphi = \arccos \left( 6b^3\sqrt[3]{\frac{a^2}{b^2-3ac}} \right)](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-0febfda512853afd426ec533de66a23f_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com y_{0,1,2} = \frac{2}{3}\sqrt{-3p}\cos\left( \frac{\varphi}{3} +\frac{2k\pi}{3} \right), \qquad \mbox{ gdzie } k=0,1,2](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-7a959da46708da63253c4425e94cfc36_l3.png)
end
![Rendered by QuickLaTeX.com x=y-\frac{b}{3a}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-1b111e5af9bbd9ba973ecc1a16185f3a_l3.png)
Równanie czwartego stopnia
Tu będzie jeszcze trudniej, ale jeszcze można.
![Rendered by QuickLaTeX.com ax^{4}+bx^{3}+cx^{2}+dx+h=0,](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-7ad57e9623e020b8d462b6c6d08d1992_l3.png)
gdzie
![Rendered by QuickLaTeX.com a,b,c,d,h \in \RR \qquad a\neq 0](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-65ac5238e4d2429a94cb7faadf410e83_l3.png)
Zamieniajmy niewiadomą
![Rendered by QuickLaTeX.com x](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-67cb244ec5ff68bc67d62d5620be7d67_l3.png)
na niewiadomą
![Rendered by QuickLaTeX.com u](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-34e511abb35ebb48ccd53e112069f052_l3.png)
w taki sposób.
![Rendered by QuickLaTeX.com x= u -\frac{b}{4a}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-de52e31c9159dd98130fbdfcfc084c26_l3.png)
Skorzystajmy ze wzoru skróconego mnożenia.
![Rendered by QuickLaTeX.com (a+b)^4 = a^4+b^4+4ab^3+6a^2b^2+4a^3b](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-40999aecb9af2fce0b340023a70f50a7_l3.png)
Zróbmy rachunki pomocnicze
![Rendered by QuickLaTeX.com \frac{d}{a}x = \frac{d}{a}\left( u-\frac{b}{4a} \right)](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-2e4cb5e44130d758190e2b960ada531a_l3.png)
Podstawiamy do równania i uprośćmy
Dodając z lewej i prawej strony równania ![Rendered by QuickLaTeX.com pu^2+p^2](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-471f48c624245cfbe2dd39ec2e0dd24a_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com \underbrace{ u^4+2pu^2+p^2}_{\left(u^2+p\right)^2} = -qu+pu^2-r+p^2](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-ebfda442c20b30208eeb262f2f336f75_l3.png)
Teraz dodając z lewej i prawej strony pewną niewiadomą wartość
, a dokładniej ![Rendered by QuickLaTeX.com v^2 +2v(u^2+p)](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-116fe8b07af3052679244a894a5f32e5_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com \left(u^2+p\right)^2 + v^2+2v(u^2+p)=pu^2-qu-r+p^2+v^2+2v(u^2+p)](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-b5ff7a9a63df885aef847133655bc327_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com \left(\left( u^2+p\right)+v^2\right)^2 = u^2(2v+p) +u(-q)+(2vp-r+p^2+v^2)](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-785def31c5e38a75430b23888637fe7b_l3.png)
Z lewej strony równania mam kwadrat to z prawej też musi być kwadrat, aby równianie było prawdziwe. Skoro tak to z prawej strony musi być
, czyli podwójny pierwiastek, więc
równania kwadratowego
ze względu na
, (bo
jest niewiadomą), po prawej stronie musi być równa ![Rendered by QuickLaTeX.com 0](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-2fb52a1159ad2fa67cd63d5206069c8c_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com \Delta = (-q)^2-4\cdot(2v+p)\cdot(2vp-r+p^2+v^2)](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-891ed85bccf8b9cb0e696e8dbbe60b08_l3.png)
czyli ![Rendered by QuickLaTeX.com 0=(-q)^2-4\cdot(2v+p)\cdot(2vp-r+p^2+v^2)](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-19f75c5470d9f74837d3eaacf5e7b033_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com v^3(-8)+v^2(-20p)+v(9v-16p^2)+(q^2+4pr-4p^3)=0](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-f6a5ae633b3bd05a67eb185907cf9e2b_l3.png)
Chcąc znaleźć niewiadomą
![Rendered by QuickLaTeX.com v](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-1b11c11ab925920cbd033a6125fa4d33_l3.png)
, dla której ten warunek, czyli to równianie będzie spełnione musimy rozwiązać równie
![Rendered by QuickLaTeX.com 3](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-29d0de3593d8069066b3398671c793ad_l3.png)
stopnia ze względu na
Po znalezieniu rozwiązań, których liczba to 1, 2 lub 3, znamy wartość ![Rendered by QuickLaTeX.com v_{1,2,3}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-03d6138c41e0244ec17187fbfa6bbac0_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com \left(u^2+p+v \right)^2 = (2v+p)\left(u - \frac{q}{2(2v+p)}\right)^2](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-75a893c0487474897ee86ef7067ca7aa_l3.png)
ponieważ trójmian kwadratowy z deltą równą 0 można zapisać tak ![Rendered by QuickLaTeX.com ax^2+bx+c = a \left( x- \frac{-b}{2a} \right)^2](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-2106ff23825dd71f7d839fc3e8839d97_l3.png)
Przekształcając i odejmując obustronie prawą stronę otrzymamy
![Rendered by QuickLaTeX.com \left(u^2+p+v\right)^2 - \left(\left( 2v+p \right)^2u-(2v+p)q \right)^2=0](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-e8af0bafe61602a69d368e6dcf06f5dd_l3.png)
Mamy tutaj różnicę dwóch kwadratów
, czyli
![Rendered by QuickLaTeX.com u^2+p+v = \pm 2v+p \right)^2u-(2v+p)q](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-d6d3b333e74e3d27d1d57405e37efbd1_l3.png)
Teraz aby znaleźć
, bo
już znamy trzeba rozwiązać równie kwadratowe.
![Rendered by QuickLaTeX.com \Delta_2 = (2v+p)^4-4(p+v \mp q(2v+p)) = (2v+p)((2v+p)^3+4(-p-v\pm q))](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-3ebec06aba3025cff700328735ed17e1_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com u_{1,2} = \frac{\mp (2v+p)^2+\beta\sqrt{\Delta_2}}{2}, \qquad \mbox{ gdzie } \beta = \{ +1, -1\}](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-eaeb1d15e53edd9eb55335f51135dad9_l3.png)
W związku z tym, że znak dodania lub odjęcia
nie jest zależy od wyboru pozostałych znaków, to dla porządku oznaczyłem go przez ![Rendered by QuickLaTeX.com \beta](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-c7225188c3d39fe0683561b414ef1294_l3.png)
Wydawać by się mogło, że mamy zatem aż 2 razy 2 razy 3 czyli 12 kandydatów na rozwiązanie ogólnego równania 4 stopnia. Natomiast w ogólnej sytuacji mamy 8 możliwych opcji.
1) brak rozwiązań
2) 1 rozwiązanie podwójne
3) 2 rozwiązania pojedyncze
4) 2 rozwiązania podwójne
5) 2 rozwiązania pojedyncze i 1 podwójne
6) 1 rozwiązanie pojedyncze i 1 potrójne
7) 4 pojedyncze
8) 1 rozwiązanie poczwórne
Choć ze względu na liczbę pierwiastków licząc także krotność to mamy albo 0 pierwiastków albo 2 albo 4.
Równanie piątego stopnia i wyższych
![Rendered by QuickLaTeX.com a_{1}x^{n}+a_{2}x^{n-1}+...a_{n}x+a_{n+1}=0](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-9f7321ad0d14a22905900d7e97f88833_l3.png)
gdzie
![Rendered by QuickLaTeX.com n](https://www.kowalskimateusz.pl/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-967b9561e7a36d54cf15bf08122037bb_l3.png)
to stopień równania
“Problem rozwiązalności takich równań badany był od końca XVI wieku, gdy matematycy włoscy podali wzory na rozwiązania równań stopni 3 i 4. Zmagali się z nim Bézout, Euler i Lagrange, jednak dopiero Paolo Ruffini wpadł na pomysł, by udowodnić, że w przypadku równań stopnia wyższego niż 4 odpowiednie wzory nie istnieją. Opublikowany przez niego w roku 1799 dowód twierdzenia (Ruffini podał pięć dowodów) zawierał pewne nieścisłości i został zignorowany przez społeczność matematyków – być może przyczyną był fakt, że Ruffini był także lekarzem. W pełni zadowalający dowód opublikował w roku 1824 Niels Henrik Abel, został on następnie uproszczony w roku 1845 przez Pierre’a Wantzela. Jednak znacznie głębsza analiza problemu zawarta jest w pracach Évariste’a Galois pod postacią teorii Galois.” źródło
Wikipedia
źródła:
Matematyka.pl
Wikipedia